Ongetwijfeld de meest belangrijke groep waterplanten.
Het waarom en hoe van deze groep zullen we hieronder nader belichten.
Een definitie van zuurstofplanten kan zijn:
Zuurstofplanten zijn (grotendeels) onder water groeiende planten met naar verhouding veel groen blad onder water.
Deze planten assimileren net als alle andere groene planten, (Assimileren is het produceren van bladgroen met behulp van koolzuur en (zon)licht, waarbij zuurstof vrij komt) en doen dat dus door hun typische groeiwijze onder water. Dit houdt in dat aan het water koolzuur onttrokken wordt, mits er voldoende licht aanwezig is en daarnaast nemen deze planten ten behoeve van hun groei voedingsstoffen op uit het water. Een bepaalde vorm van stikstof onder andere wordt namelijk rechtstreeks door het blad opgenomen.
Waarom is dit proces nu zo belangrijk? Welnu, als dit niet zou gebeuren dan kregen we te maken met een natuurlijke algengroei.
Algen zijn microscopisch kleine, zwevende plantjes die het water sterk kunnen verkleuren. Meestal hebben we te maken met groene algen, maar er zijn ook andere variëteiten zoals blauw- rood- en geelkleurende soorten. De kleur is minder belangrijk, wat wel van belang is te weten dat de vijver in dergelijke gevallen niet in balans is. Voor andere soorten alg zie ook onderhoud.
Het water is ondoorzichtig, de zuurstofplanten kunnen door gebrek aan licht afsterven en we zien geen vissen meer zwemmen. Nog erger is het wanneer na een langdurige, soortgelijke situatie het water gaat stinken. Als onze vijver eenmaal zover is, dan is er naar mijn idee maar één oplossing meer en dat is de vijver schoonmaken. En met schoonmaken bedoel ik helemaal schoonmaken, alles eruit en opnieuw beginnen.
Als het dan onverhoopt zover gekomen is, willen we uiteraard alles doen om een dergelijke situatie in de toekomst te vermijden.
Nou, zoals gezegd, bij een nieuwe vijver of een vijver die we helemaal hebben schoongemaakt is het van belang om zo spoedig mogelijk nadat we gevuld hebben met water, de zuurstofplanten aan te brengen. Globaal kunnen we aangeven om 4 à 5 zuurstofplanten per kubieke meter vijverwater te planten. De grootte van de vijver speelt hierbij een belangrijke rol evenals de keuze van de soorten zuurstofplanten.
Zie voor het sortiment bij de desbetreffende beschrijving. Het is van bijzonder belang te weten dat maar enkele soorten zuurstofplanten als losse bosjes in het water gegooid kunnen worden, de meeste soorten verlangen wel degelijk een voedingsbodem waarin zij worden geplant. De soorten die niet hoeven te worden geplant zijn o.a. hoornblad en blaasjeskruid. Voor een goed resultaat echter dienen bijvoorbeeld fonteinkruidsoorten zeker geplant te worden.
Het beste is, indien u nieuwe planten koopt, deze kant en klaar in manden met de juiste voedingsbodem aan te schaffen.
In deze manden behoren dan 4 planten per mand te zijn geplant.
Vijverflora Hellendoorn is een gespecialiseerd bedrijf waar u alle vijverplanten (dus niet alleen de zuurstofplanten) z.g. Vijverklaar, dat wil zeggen reeds opgepot in de juiste mand, kunt kopen. Het zelf oppotten van onder andere glanzend fonteinkruid wil nog wel eens tot teleurstellingen leiden, het komt nogal eens voor dat de planten verslijmen en niet groeien en daarmee hun functie buiten spel zetten.
We hebben gezien dat de zuurstofplanten naast het belangrijke aspect van zuurstofproductie ook voedingsstoffen rechtstreeks uit het water halen. Als dat niet zou gebeuren zou er algengroei optreden, maar de aflevering van zuurstof aan het water is ook van essentieel belang.
Uiteraard voor de vissen en anderen waterdieren die in de vijver leven, maar zeker ook voor de bacteriën die zorgen voor de afbraak van organische afvalstoffen, zoals blad en afgestorven plantedelen die weer geschikt gemaakt worden als voedsel voor de planten in het water.
Zo ziet u is de biologische cirkel rond.
Wat gebeurt er nu als het water te weinig zuurstof bevat; het dierlijke en bacteriële leven sterft af en er verschijnen andere bacteriën, de z.g. anaërobe bacteriën, die geen zuurstof nodig hebben, maar het organisch afval omzetten in een giftige stof waarbij onder andere methaan of moerasgas vrijkomt.
Deze gassen zijn giftig en dodelijk voor de dieren in het water.
Het komt nogal eens voor dat de vijver na een wat stevige winter tevoorschijn komt als een stinkende poel. Welnu, we weten dan nu wat er is gebeurd. Doordat de vijver langere tijd afgesloten is geweest van de buitenlucht door ijsvorming en er onvoldoende groenblijvende zuurstofplanten aanwezig waren, is een dergelijke situatie denkbaar.
Een grote schoonmaakbeurt is de enige remedie.
Een belemmering voor de groei kan ook zijn de aanwezigheid van verkeerde of teveel vissen. Met verkeerde bedoel ik hier alle soorten bodemvissen: zoals karpers (en karperachtigen), zeelt, grondels en dergelijke. Willen we toch dit soort vissen in een (nieuwe) vijver zie dan de pagina vissen en filters.
Dit soort vissen zal naast grazen aan de planten, door in en over de bodem te woelen het water vertroebelen en aangezien we reeds leerden dat de planten licht nodig hebben om te kunnen groeien, zullen de planten moeite hebben om zich te kunnen ontwikkelen.
Een gouden stelregel is in deze, niet eerder vissen uit te zetten dan nadat de vijverplanten zich goed hebben ontwikkeld. En dan nog niet te veel en geen bodemwoelers.
Dan nu nog iets over de keuze van de zuurstofplanten
Maak niet de fout om zuurstofplanten te beoordelen op hun schoonheid of bloeirijkheid. Zuurstofplanten zijn er voor hun functie en dan is verder alles meegenomen. Uiteraard zijn er andere en mooiere soorten dan in het basispakket wordt aanbevolen, wilt u van deze soorten proberen, neem die dan extra. Teveel zuurstofplanten in de vijver bestaat niet.
Er zijn in het overzicht veel en ook aparte soorten en variëteiten beschreven, maar bedenk wel dat dit is gedaan ter completering en voor de helderheid van de vijver niet van specifiek belang, maar meer interessant is voor de echte freak.
Ook zullen niet alle soorten en variëteiten steeds leverbaar zijn.
Daarnaast is een andere groep planten belangrijk, nl. de drijf- en zweefplanten. De bekendste hiervan zijn krabbescheer en kikkerbeet. Daarnaast kennen we nog een aantal éénjarige soorten, zie hiervoor het desbetreffende overzicht. Deze planten drijven los op of in het water en halen de benodigde voedingsstoffen rechtstreeks uit het water.
Wortelt in de bodem. Heldere, frisgroene bladeren welke onder water een heel andere vorm hebben dan de bladeren die aan de oppervlakte komen en op het water drijven. Deze soort kan zowel éénjarig als overblijvend voorkomen.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | 20 - 50 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Algemeen voorkomende soort, maar wordt in de handel meestal aangeboden als C.palustris. Lijkt hier ook veel op Zoals bij meerdere soorten zuurstofplanten voor kan komen, verdwijnt de plant soms na een paar weken of maanden om in sommige gevallen pas na een jaar of langer weer te voorschijn te komen.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | 40 - 80 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Lijkt veel op vorige soort, is wat beter overblijvend, maar verdwijnt in de meeste vijvers weer in het niet.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | 20 - 50 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Heldere, frisgroene bladeren die onder water een heel andere vorm hebben dan de bladeren die aan de oppervlakte komen en op het water drijven. Deze soort kan zowel éénjarig als overblijvend voorkomen.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | 10 - 50 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Nee |
| Winterhard | Ja |
Zeer goede zuurstofleverancier. Zweeft vrij in het water behoeft niet te worden geplant. Gedoornd hoornblad is pas vrij laat (medio mei) leverbaar. In de handel wordt vaak nog een ander soort hoornblad aangeboden welke reeds in maart leverbaar is. Dit is een soort welke uit gematigder streken wordt geïmporteerd. Daar is in principe niets op tegen, ware het niet dat de benaming ‘gedoornd hoornblad’ foutief is. Als zuurstofplant echter is deze soort ook uitstekend werkzaam.
| Grootte | I - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 20 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Lijkt veel op vorige soort en vraagt net als deze (en vele zuurstofplanten) vrij hard en kalkrijk water. Hoornblad is een onmisbare zuurstofplant in de vijver.
| Grootte | I - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 20 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Erg nuttige onder water geplant, indien ondieper geplant zult u waarschijnlijk ervaren dat met name kikkers hier graag een ‘holletje’ in maken waar ze uren in liggen zonnen.
| Grootte | I - IV |
| Hoogte | 5 - 20 |
| Diepte | 10 - 40 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Kan los in het water gegooid worden en groeit zo explosief dat er soms van een ware plaag kan worden gesproken. Overtollig waterpest laat zich makkelijk uit het water vissen, maar een stukje van een paar centimeter dat achterblijft, groeit spontaan weer aan tot een flinke hoeveelheid.
| Grootte | III - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 20 - 150 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Nee |
| Winterhard | Ja |
Blaadjes van deze soort zijn rondgebogen en daardoor sierlijker vorm van voorgaande. Hoewel ook woekerend, verdient deze toch wel een plaatsje in de (niet te kleine) vijver.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 40 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Nee |
| Winterhard | Ja |
Prima zuurstofplant, kan eventueel zo in het water gegooid worden, maar slaat beter aan als hij opgepot wordt. Deze waterpest verdient de voorkeur boven de Elodea canadensis omdat de groei minder explosief en sierlijker is. Waterpest dient voldoende diep geplant te worden om bevriezing te voorkomen. De kleine witte bloemetjes verschijnen in mei juni. In de handel komen we vele variëteiten tegen onder dezelfde naam.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | 60 - 100 |
| Bloeimaanden | Mei - Juni |
| Bloemkleur | Wit |
| Inheems | Nee |
| Winterhard | Ja |
Deze zuurstofplant groeit het liefst in de halfschaduw en in hard, koud water. Bronmos hoeft niet te worden geplant, de bosjes tussen wat grint of stenen duwen is voldoende, maar deze soort groeit bepaald niet in elk water.
| Grootte | I - III |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 30 - 50 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Een der mooiste inheemse zuurstofplanten. Prachtige lichtgroene rozetten die ook ’s winters groen blijven. In mei-juni komen de zachtroze/witte bloemen te voorschijn. Waterviolier vraagt een klei en oerhoudende leemgrond en helder, niet te zacht water. Als de waterviolier het in uw vijver doet dan bent u verzekert van een hele mooie plant, maar de praktijk leert dat de groei en houdbaarheid te wensen overlaat, vandaar ook dat u hem niet terug vind in de basispakketten. Dit geldt voor veel meer soorten zuurstofplanten maar dat mag u er niet van weerhouden om het met één of twee plantjes te proberen.
| Grootte | I - IV |
| Hoogte | 10 - 20 |
| Diepte | 20 - 50 |
| Bloeimaanden | Mei - Juni |
| Bloemkleur | Roze - Wit |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Klein, drijvend plantje dat graag door vissen gegeten wordt, maar zich ook erg snel kan vermeerdering. Vormt samen met kikkerbeet, krabbescheer en hoornblad een goede combinatie (naast andere zuurstofplanten) voor het verkrijgen van een biologisch evenwicht.
| Grootte | I - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 10 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Mooie groene, soms wat bronskleurige zuurstofplant. Geschikt voor zowel stilstaand als stromend water in een kleiïge voedingsbodem.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | 40 - 60 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Lijkt wat op Teer aarvederkruid, maar is steviger en grover.
| Grootte | II - III |
| Hoogte | 0 - 10 |
| Diepte | 20 - 40 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Nee |
| Winterhard | Ja |
Een soort welke de laatste jaren in de handel kwam en opvalt door de mooie, frisse en lichtgroene kleur Stengeldelen welke boven water uitsteken krijgen een verrassend opvallend afwijkende vorm.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 5 - 10 |
| Diepte | 30 - 60 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Nee |
| Winterhard | Ja |
Goede, sterkgroeiende zuurstofplant voor een zonnige plaats en niet te kleine vijvers. Bladeren bronskleurig/grijs en rose/rode bloemen van mei tot augustus.
| Grootte | III - IV |
| Hoogte | 5 - 10 |
| Diepte | 30 - 150 |
| Bloeimaanden | Mei - Augustus |
| Bloemkleur | Roze |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Decoratief plantje met gedraaide stengels.
| Grootte | I - III |
| Hoogte | 5 - 10 |
| Diepte | 10 - 30 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Zeer zeldzaam voorkomende soort met roze doorschijnende bladeren, welke smal lancetvormig van vorm zijn.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Zeer zeldzaam voorkomend soort fonteinkruid met doorschijnende eivormige bladeren en een duidelijke netvormige adering.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Zeer decoratieve onderwaterplant. Goede zuurstofleverancier.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 30 - 80 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Deze zeer goede zuurstofleverancier stelt hoge eisen aan de helderheid van het water omdat de bladeren in troebel water verslijmen.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Waterplant met twee soorten bladeren: smalle onderwaterbladeren en bredere drijfbladeren. Dus functioneel als zuurstofplant maar ook als drijfplant welke zorgt voor de nodige afscherming van het zonlicht in de vijver.
| Grootte | III - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Hier en daar inheems voorkomende soort met 1.5 tot 3 mm smalle bladeren, aan de bovenkant stomp met een spits puntje. Waterstand 50-100 cm.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Bladeren ongelijk van smal lintvormig tot breed lancetvormig.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 30 - 60 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Absoluut een topper voor wat betreft de zuurstofplanten. Deze plant maakt namelijk een grote hoeveelheid blad onder water en geeft daardoor veel zuurstof af. Planten liefst in de schaduw of halfschaduw op 50 tot 100 cm. Belangrijk is te weten dat zeer zeker de fonteinkruidsoorten niet als losse bosjes o.i.d. in de vijver gedumpt mogen worden, maar opgepot in een goede vijveraarde.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Zeer zeldzaam voorkomende soort met breed lancetvormige bladeren.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Goede zuurstofplant met eironde bladeren die aan de voet hartvormig om de steel zitten. Bloeitijd juni september.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 30 - 150 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Niet bekend
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 50 - 100 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Een inheems voorkomende plant, overdadig bloeiend met prachtige witte bloempjes. Waterstand 10-100 cm, een diepte van 40-60 cm is aan te bevelen. Een veel voorkomend probleem bij waterranonkel is het feit dat de plant na de bloei lijkt te verdwijnen en ook inderdaad niet zichtbaar meer aanwezig is. Deze situatie kan een paar maanden, een jaar of langer duren. Het probleem is dan in ieder geval dat de plant niet functioneert als zuurstofplant, dus het is aan te bevelen om wanneer u waterranonkel als zuurstofplant in de vijver plaatst, dit niet in grotere aantallen te doen maar beperk u tot een enkeling.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | 5 - 10 |
| Diepte | 40 - 60 |
| Bloeimaanden | Mei - Augustus |
| Bloemkleur | Wit |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Zeldzaam voorkomend soort met alleen maar onderwaterbladeren, cirkelvormig zittend op de stengel.
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 30 - 80 |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Zeer zeldzaam voorkomende (dwerg)vorm van bovengenoemde. Meestal geen drijfbladeren en kleine, vijf mm grote bloempjes..
| Grootte | II - IV |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | 10 - 30 |
| Bloeimaanden | Mei - Augustus |
| Bloemkleur | Wit |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Dit weinig voorkomend, maar makkelijk groeiend plantje leeft van dezelfde voedingstoffen als algen en is dus een goede bestrijder hiervan. Het is een drijvend kroossoort, dat graag door vissen gegeten wordt en het liefst in ondiep water tussen de oeverplanten groeit.
| Grootte | N.v.t. |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | N.v.t. |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Bloemkleur citroengeel, verder zie Utricularia vulgaris
| Grootte | N.v.t. |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | N.v.t. |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | Geel |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Bloemkroon geel met purper strepen. Bloeit zelden.
| Grootte | N.v.t. |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | N.v.t. |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | Geel |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Dwergsoort met gele bloemetjes die soms spontaan tussen de bladeren van de waterlelies tevoorschijn komen. Alle delen van deze soort zijn zeer fragiel.
| Grootte | I - IV |
| Hoogte | 0 - 5 |
| Diepte | N.v.t. |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | Geel |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
Een opvallend bloeiend plantje met oranjegele bloemen van juni-september. Blaasjeskruid is een losdrijvende of zwevende plant welke het in de meeste biotopen niet langer uithoudt dan een paar maanden, maar soms ook spontaan vanzelf te voorschijn komt.
| Grootte | N.v.t. |
| Hoogte | N.v.t. |
| Diepte | N.v.t. |
| Bloeimaanden | N.v.t. |
| Bloemkleur | N.v.t. |
| Inheems | Ja |
| Winterhard | Ja |
